Ebirikukwata aha kakooko ka SARS-CoV-2 ningashi Corona vairasi.

SARS-CoV-2 ningashi Corona virus niyo vairasi erimu nerwaaza oburwaire bw’ekihiinzi n’enkorora omunsi yoona. Akakooko aka tikahuriire ngu kaine amagara. Kureka kakozirwe otuntu otwepakiire hamwe.

Otwe tuntu ku turikuhika omu mubiri turagiira obutafaari bwomubiri kukora otundi twingi oturi nkatwe reero tukanya. Ebiragiro byatwe nibiba bihandikirwe omu rurimi oru obutafaari bw’omubiri (body cells) burikwetegyereza- nkebiragiro ebyebembera omubiri omukwebumba n’okushushana nkoku guri.

Ekyo mikimanyisa ngu obutafaari bw’omubiri gwaawe nibubaasa kushoma n’okushoboorokyerwa ebyo biragiro kandi gukore otukooko otundi twingi, oturagurwaze.

Oruhu rwakakooko ako rukozirwe ekishaju eki karikwiiha aha butafaari bw’emibiri yaitu. EKIRUNGI; Esaabuni eyekitore nainga eyesaano nka Omo, neeturisya/nebarura akishaju ekikozire oruhu rwako kakooko, ebiri omunda yaako byeshuka ningashi bishohora, n’obukono bwako bucweekaho, kahwa amaani kagumizamu kafa.

Ekirikureetera akakooka aka kamanywa ninga kayakiirwa omubiri ni

obukono bwako (spike proteins). Nikakozesa obwo bukono kukwata aha butafaari bw’omubiri gw’omuntu nokugushukamu obutwa bw’ebiragiro by’omunda yaako. Okuruga aho, omubiri gw’omuntu, gukuratira ekiragiro kyakakooko, eky’okukora obundi bukooko bwingi  oburakwate n’obundi butafaari bwomubiri obutakakwasirwe.

Ebi byoona nibaho omu butafaari obukozire enyindo hamwe nomumiro.

Ku turikukorora nainga twayetsyamura obukooko obu bushohora omu rwooya, ebifuzi hamwe n’ebihinzi. Eki noobasa kukyetegyereza gye wakororera omu maisho g’endeberwamu. Oburagarikiza bw’orwooya n’ebihinzi nibitwaraho akaire omu mwanya burikugwa ahansi nainga aha bintu ebyehinguririize owaakorora ningashi owayetsyamura.  Abandi bantu nibakwatwa oburwaire bayisya obwo buragarikiza nainga bakwata nengaro zaabo ahu obugarikiza bw’orwooya  n’ebihinzi byagwa, nainga ahu omurwaire yakwata, bakimara bakeekwata aha nyindo, amaisho n’eminwa.

Mbwenu;

  1. OKUNAABA ENGARO, nokwozya emyanya erikubasa kukwatwamu n’engaro- N’ESABUUNI nanga SANITAIZA nikituma obukooko bwafwa.
  2. OKUTEEKWATA AHA MAISHO nokugira ngu otareeta obukooko kuruga ahu waakwata omu bicweka ebi burikutaahira omu mubiri (AMAISHO, ENYINDO, EMINWA).
  3. OKWIRIRA HARE NA BAGYENZI BAAWE, n’okugira ngu ku omurweire araakorore nainga yaayetsyamura, oburagarikira bw’orwooya n’ebihinzibye butakugwaho, nainga okabwiitsya nainga bukakugwa omu kanwa, omu nyindo nainga omumaisho.

Ninye;
Mrs. NERINA HARBORNE, BIOPHYSICIST, MOLECULAR BIOLOGIST
Translated by
Rev. Justus Murokore, Biochemist.
Abashomesa ba
Mbarara University of Science and Technology